De omgevingspsychologie is een buitenbeentje in de psychologie. Terwijl de grote bekende vakgebieden zoals de sociale of de klinische psychologie weinig aandacht hebben voor de invloed van de fysieke omgeving op menselijk gedrag, richt het relatief kleine gebiedje van de omgevingspsychologie juist alle pijlen op die fysieke omgeving. Hierbij zijn er twee perspectieven. In het eerste perspectief staat de invloed van de omgeving op de mens centraal. Dit perspectief, dat in Nederland ook wel bekend staat als belevingsonderzoek, richt zich op de vraag hoe mensen een omgeving waarnemen en waarderen, en wat dit kan betekenen voor hun gezondheid en welzijn. In het tweede perspectief staat de invloed van de mens op de omgeving centraal. Dit perspectief, ook wel bekend onder de naam milieupsychologie, richt zich op het ontrafelen van de factoren die van invloed zijn op duurzaam gedrag. Tot nu toe is er in beide perspectieven weinig aandacht voor omgevingen met cultuurhistorische waarden of erfgoed. Terwijl er steeds meer aandacht is voor cultuurhistorische waarden en erfgoed in ruimtelijke ontwikkelingen, met de daarbij behorende kennisbehoefte. De omgevingspsychologie heeft zeker wat te bieden als het gaat om een beter begrip van erfgoed in relatie tot menselijk welzijn en gedrag. (meer…)

In het licht van het Verdrag van Faro en de Omgevingswet zijn veel culturele instellingen gericht op het verdiepen van hun band met het publiek of het bevorderen van participatie door beleving. Het concept beleving, en specifiek landschapsbeleving, is wetenschappelijk in verschillende disciplines onderzocht. De centrale vraag is: welke theoretische bevindingen over landschapsbeleving zijn er op hoofdlijnen en hoe kunnen deze de praktijk ondersteunen. (meer…)

Ruimtelijk ontwerpers schetsen graag toekomstbeelden die zijn gebaseerd op een rijk verleden. Je kunt er zelfs een typische vorm van ruimtelijke ordening in herkennen: bestaat er in Nederland wel zoiets als een schone lei? De meeste bouwplannen zijn streng gereguleerd door vooronderzoek en onderbouwing, waarbij lokale of historische identiteit een vast onderdeel is. In toenemende mate is ook vanuit burgerbetrokkenheid de historische identiteit een belangrijk thema. (meer…)

Uit onderzoek bleek dat vóór 2019 steeds minder mensen naar buiten gingen. Een levensgroot verschil met nu, want sinds het afgelopen jaar heeft – mede door de Corona-maatregelen – een groot deel van de Nederlanders ons cultuurlandschap opnieuw leren ontdekken. Dat is goed nieuws, want buiten valt er nog genoeg te beleven en het is bovendien goed voor onze gezondheid en creativiteit. Maar de grote toename in belangstelling van het Nederlandse cultuurlandschap heeft ook een keerzijde. Want in een druk land als Nederland is de ruimte schaars. Woningbouw, de aanleg van zonnevelden en de plaatsing van windturbines: het zal ons landschap de komende jaren veranderen. Is er in de toekomst nog wel wat te genieten? (meer…)

Een vraag over de Omgevingswet die steeds vaker wordt gesteld, is of het niet een heel complexe manier is om oude wijn in nieuwe zakken te stoppen. Het antwoord is eenvoudig: ‘Wat wil je zelf?’. Een complexe operatie is de invoering van de wet zeker, maar het kan meer flexibiliteit en meer ruimte voor het maken van afwegingen bieden. Ruimte die onder de huidige wetten en regels (die vaak nog het blauwdrukdenken uit de jaren zestig van de vorige eeuw ademen) maar moeilijk te benutten is. Die flexibiliteit en afwegingsruimte gelden ook voor het omgaan met de openbare ruimte en waardevolle elementen in de fysieke leefomgeving. Vooropgesteld: de basis, goed beheer en onderhoud, moet op orde zijn. En het behoud van cultureel waardevolle gebouwen, de omgeving daarvan, waardevolle landschappen en andere elementen van waarde moet goed geborgd blijven. Maar daarboven kunnen we met veel meer creativiteit nieuwe waarde toevoegen aan de fysieke leefomgeving. Dat kunnen we, maar of het daadwerkelijk nieuwe waarde, of nieuwe wijn, wordt is afhankelijk van creatieve initiatieven en de bestuurlijke ruimte die aan die initiatieven wordt gegeven. (meer…)