Possibilize

In het vrijetijdslandschap van Nederland, vooral in de Kunst en Cultuursector, is er steeds meer aandacht merkbaar voor termen als inclusiviteit en interconnectiviteit. In discussies wordt veelal de focus gelegd op (culturele) diversiteit in bijvoorbeeld afkomst, sekse, gender of leeftijd. Possibilize, opererend op het snijvlak van de culturele en zorgsector, voegt aan deze discussies de meerwaarde van (mensen met) een beperking toe. Nog specifieker: de ‘meerwaarde die uiteindelijk voor velen wordt gecreëerd’. Regulier wordt namelijk bij het toegankelijk maken van vrijetijdsbestedingen gefocust op een profijtgroep en worden daar de aanpassingen voor gerealiseerd. Vanuit de gedachte ‘meerwaarde voor iedereen’ focust Possibilize zich, met haar visie op toegankelijkheid, op aanpassingen waarbij vele doelgroepen profijt kunnen hebben van een investering.

Possibilize

De organisatie Possibilize is een stichting die bestaat sinds 2003. Geboren uit het project Sencity, een muziekevenement voor zowel doof als horend. Vanuit de visie dat een schijnbare onmogelijkheid inspirerend werkt om iets juist wel mogelijk te maken. In dit geval ken een dove doelgroep, die nauwelijks zichtbaar participeerde bij concerten, door de zelf ontworpen producten en diensten muziek beleven. Sencity is gestart als muziekevenement voor doof en horend, maar is tegenwoordig uitgegroeid tot lesprogramma en culturele ontmoeting van basisschoolleerlingen, tot een arbeidsparticipatietraject en tot een trainingstraject voor dove, slechthorende en horende jongeren dat uitmondt in een jaarlijks zintuigprikkelend festival. Met dit project en de oprichting van een organisatie werd een vliegwieleffect ingezet. Het project werd over de jaren wereldwijd geadopteerd, van Kaapstad tot Sydney en van Finland tot Chili.

Meerdere doelgroepen

Ook andere doelgroepen worden in projecten betrokken. Jongeren met (en zonder) een verstandelijke beperking worden bijvoorbeeld in het project Senself getraind in persoonlijke talenten en uitdagingen, zodat zij een passende rol aan kunnen nemen in de uitvoer van evenementen. Voorbeelden van een rol zijn: het begeleiden van een workshop, deelname aan een theatervoorstelling, een film opnemen, promotor of door naar voren te treden als gastheer/-vrouw. Jongeren met een lichamelijke beperking of vorm van autisme worden gekoppeld aan jongeren zonder een beperking in een interactieproject genaamd Conn-act. Blinde, slechtziende en ziende jongeren fotograferen hun verhalen in het project Seeing the Unseen en jongeren met en zonder een beperking ontwikkelen en verhuren randprogramma voor evenementen van derden in het project Partofit. Dove jongeren fungeren als acteurs in de mobiele escape-ervaring Silent Escape waarbij hun hints in gebarentaal de sleutel tot ontsnapping geven. En dove jongeren vormen, als experts in non-verbale communicatie, tevens de kern van de workshops Lichaamstaal. Possibilize gaat met al haar initiatieven en projecten uit van de gedachte dat denken en handelen in mogelijkheden, in iedere situatie, zorgt voor innovaties. De visie van Possibilize is dat een beperking een bron van inspiratie is. Zo kunnen mensen die een beperking ervaren juist een extra dimensie toevoegen aan podiumkunsten zoals dans, muziek of theater en wordt door de participatie van mensen met een beperking aan een evenement juist toegang verschaft tot een specifieke achterban met extra bezoekerspotentie.

Creatieve toegankelijkheid

Vele innovaties zijn geboren vanuit het eerdergenoemde concept Sencity. Bij dit jaarlijks zintuigprikkelend festival wordt het evenement nadrukkelijk ingezet als strategisch middel en daarmee vormt het een perfect voorbeeld van de visie en aanpak van Possibilize om creatieve toegankelijkheid te realiseren. De term Creatieve Toegankelijkheid gebruikt Possibilize als er meerwaarde gecreëerd wordt voor velen in plaats van voor enkelen. Bij de realisatie van een inclusieve samenleving is dat helaas nog niet altijd het geval. Er zijn ook genoeg voorbeelden zichtbaar in het vrijetijdslandschap die niet zorgen voor inclusiviteit, maar uiteindelijk juist exclusiviteit als gevolg van focus op slechts één doelgroep. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een rolstoelpodium, dat enkel voor deze doelgroep beschikbaar is. Of aan een rondleiding in gebarentaal die niet voor horenden te volgen is. Kaderen naar doelgroep maakt dat inclusiviteit geen populair onderwerp is, maar gezien wordt als iets dat tijd, geld en moeite kost en vaak geforceerd tot stand komt.

Andere initiatieven die passen bij creatieve toegankelijkheid tonen dat diverse doelgroepen kunnen profiteren van gedane investeringen. Zo heeft de musical Anne Frank voor toeristen een iPad met ondertiteling in verschillende talen geïntroduceerd, die direct voordeel had voor bijvoorbeeld doven en slechthorenden. En het Royal Institute for the Blind heeft gelobbyed voor het omroepen van reisinformatie bij elke bushalte, iets waar toeristen nu ook volop van profiteren.

In het werkveld van vrijetijd, waar toegankelijkheid geregeld onderaan op de (financiële) prioriteitenlijst van organisaties staat, zijn bovenstaande voorbeelden van Creatieve Toegankelijkheid aantrekkelijk om nader te analyseren. Possibilize Consultancy zorgt dat organisaties het beste rendement halen uit investeringen en hun scope verbreden met de vraag op welke wijze meerdere groepen bereikt kunnen worden die eerder niet bereikt werden. Waardoor de investering een breder rendement heeft.

Hogere belevingswaarde voor iedereen

Sencity zorgt dat een doof en slechthorend publiek, een doelgroep die normaliter niet snel naar een festival gaat, van diverse podiumkunsten kan genieten. Daarbij wordt tijdens muzikale optredens zintuigenregie toegepast. Hierbij wordt allereerst een analyse gemaakt van de muziek. De intentie, het verhaal en de achterliggende emoties van elk nummer worden achterhaald. Vervolgens worden deze vertaald naar andere zintuigen, zoals geur, beeld en smaak. Op Sencity evenementen zijn daardoor zintuigprikkelende producten en diensten aanwezig zoals een trillende Sensefloor, een geuren-DJ genaamd AromaJockey, een TextJockey en Signdancers die gebarentaal verweven in de vertaling van de emotie in muziek.

Optredens worden zo voor een doof en slechthorend publiek toegankelijk, maar tegelijkertijd ervaart ook het horende publiek een grote meerwaarde van deze zintuigregie. Voor hen is de belevingswaarde van muziek veel hoger dan bij een regulier festival. Op zo’n moment kan een kosten-baten analyse van de investeringen (in eerste instantie gedaan voor een specifieke doelgroep) worden gezien als totale meerwaarde: een werkelijke baat voor alle bezoekers. Een optimaal rendement is bereikt.

Innovatieve relaties

Vanuit de gedachte dat participatie van een specifieke doelgroep meerwaarde kan opleveren voor velen, worden ook kunstenaars, cultuurmakers en bezoekers geprikkeld om bijvoorbeeld na te denken over hun eigen werk en portfolio en daarbij te denken en handelen vanuit nieuwe mogelijkheden. Zo zorgt voor ontmoetingen met een dove cultuur die anders voor velen onzichtbaar blijft. Ontmoetingen die de kracht van een auditieve beperking leidend laten zijn. Zo is er in het voorstadium van Sencity Festival een bandcompetitie voor aankomend talent. Dit traject wordt gejureerd door een dove jury die de band visueel beoordeelt en hen verder brengt in hun (toekomstige) podiumoptreden.

Professionele muzikanten worden ook uitgedaagd, bijvoorbeeld om de emoties in hun muziek te onderzoeken en deze te vertalen naar een deels doof publiek bij de uitvoer op Sencity Festival. Dit leidt tot meer bewustzijn van hun eigen muziek. Veelal zelfs tot eigen verbazing van de artiesten. Tot slot worden kunstenaars getriggerd om toegankelijke installaties te tonen op Sencity Festival, waarbij mensen elkaar ontmoeten en de kracht van gebarentaal ervaren.

Betrokkenheid van doelgroepen cruciaal

Kenmerkend binnen alle projecten van Possibilize is de cruciale betrokkenheid van de doelgroepen zelf. Een project is altijd bedacht, ontwikkeld en uitgevoerd met de doelgroep. De actieve betrokkenheid van de doelgroepen maakt het mogelijk dat anderen daadwerkelijk kunnen ervaren wat de kracht is van een beperking. Om vervolgens met deze ervaring een ontwikkeling in eigen omgeving te kunnen realiseren.

Possibilize ervaart deze stappen als sleutel tot succes. Door gelijkwaardige betrokkenheid van velen ontstaan er innovatieve projecten. In een context die buiten het dagelijkse valt ontstaat bewondering en inspiratie. Possibilize heeft met de afgelopen 16 jaar aan pionieren haar plek verworven als voorvechter van culturele inclusiviteit. Possibilize realiseert in de toekomst graag nieuwe projecten met organisaties die ook gastvrij willen zijn voor velen.

Fotografie

• Linsey Kuijpers

NB: dit artikel verscheen eerder in het magazine Uncover ‘Leisure for a better world’ van Breda University of Applied Sciences.