Museum Catharijneconvent wil alle kinderen van Nederland de kans geven om aan de hand van voorwerpen en verhalen te leren waar onze feestdagen vandaan komen. Daarom heeft het een nationale coalitie van musea gevormd, die een presentatie of programmering over feesten in hun tentoonstellingsaanbod hebben opgenomen. Twee Nederlandse musea sloten zich deze zomer aan bij het tienjarige project ‘Feest! Weet wat je viert’: het Nederlands Openluchtmuseum en Kasteel Huis Bergh. Het Zuiderzeemuseum, het Bijbels Museum en Museum Ons’ Lieve Heer op Solder zijn al eerder aangehaakt, waardoor er nu in totaal zes musea meedoen met het plan. Daarmee is de helft van het beoogde aantal partners bereikt.
Het belang van kennis van feestdagen staat bij Museum Catharijneconvent hoog in het vaandel. deel van het museum is gewijd aan een permanente tentoonstelling ver de herkomst van religieuze feestdagen. Feesten maken deel uit van ons immateriële erfgoed en vertellen waar onze tradities, rituelen, normen en waarden vandaan komen. Maar leren over de feesten is ook belangrijk voor ons materiële erfgoed. Het leeuwendeel van de kunstcollecties in Nederland verhoudt zich tot de feestverhalen. Met het feestproject komt Museum Catharijneconvent tegemoet aan de behoefte van leraren aan handvatten om het lastige onderwerp ‘religie’ op een laagdrempelige manier en in een neutrale context bespreekbaar te maken. Omdat uit onderzoek van DUO onder zo’n 900 leraren blijkt dat scholen niet meer dan 35 kilometer voor een buitenschoolse activiteit willen reizen, is het idee ontstaan om een coalitie van museumpartners door het hele land verspreid, te vormen. Hieruit is het tienjarige project ‘Feest! Weet wat je viert’ voortgevloeid. Dat het plan succesvol is, blijkt uit de animo voor deelname aan het project. In twee jaar tijd hebben zich al vijf musea aangesloten: het Bijbels Museum, het Zuiderzeemuseum, Museum Ons’ Lieve Heer op Solder, het Nederlands Openluchtmuseum en Kasteel Huis Bergh.
De financiering van het feest
Om dit ambitieuze educatieproject te financieren heeft Museum Catharijneconvent een bedrag van 2,5 miljoen euro bijeengebracht. Diverse grote en kleine fondsen en ook particulieren hebben genereus bijgedragen (zie kader). De financiering wordt bijvoorbeeld aangewend voor gratis busvervoer voor scholen, maar ook om de diverse museumpartners met de totstandkoming van de tentoonstelling op weg te helpen. Het delen van kennis en ervaring staat centraal binnen dit samenwerkingsverband, waarbij de eigen collectie en de identiteit van elk museum zorgen voor een divers palet aan feesttentoonstellingen en programma’s. Wat deze samenwerking uniek maakt, is de inhoudelijke slagkracht die zowel landelijk als lokaal wordt gemaakt. Elke museumpartner werkt nauw samen met scholen en erfgoedgemeenschappen in de omgeving waardoor het in uitvoering toch altijd maatwerk is.
Landelijk kenniscentrum
Op landelijk niveau vormen Museum Catharijneconvent en partners een kenniscentrum over de feestdagen. Tijd en geld worden bespaard door kennis en ervaring vanuit de musea te bundelen. Het is een gelijkwaardig partnerschap, waarbij Museum Catharijneconvent als initiator de verantwoording op zich neemt voor fondswerving en de landelijke marketing. In samenwerking met Podium, bureau voor educatieve communicatie, werd het eerste marketingplan ontwikkeld. Eén van de marketingtools is de website www.feestweetwatjeviert.nl. Deze wordt ingezet om bezoekers te informeren over het project in het algemeen en de diverse ‘Feest!’-tentoonstellingen die bij de deelnemende musea te zien zijn. Daarnaast is de website een platform vol informatie over feestdagen. Er is een kalender met uitleg over wat een feest precies inhoudt en hoe het wordt gevierd. Alle feestdagen worden per keer uitgelicht en geïllustreerd met een kunstwerk. Voor kinderen zijn er spelletjes en informatie voor werkstukken en spreekbeurten.
Een project voor leerlingen én leraren
De grootste groep gebruikers van de website zijn leerkrachten van het basisonderwijs. Voor hen is een digibordmodule ontwikkeld die modulair kan worden ingezet als vervanging van verschillende lessen, zoals kunstzinnige oriëntatie, geschiedenis of levensbeschouwing of als voorbereiding op het museumbezoek. Uit de statistieken blijkt dat de website in 2014 een totaal van 20.114 unieke bezoekers had, die gemiddeld drie minuten op de website bleven en dat de meeste bezoekers geïnteresseerd zijn in het onderwijsgedeelte van de website. Om het bereik te vergroten, plaatsen onderwijsportalen op verschillende momenten in het jaar lesmateriaal over feestdagen met een link naar de website. Ook wordt er ieder schooljaar voor alle deelnemende musea een feestkalender gemaakt, een verjaardagskalender met kunstvoorwerpen, foto’s en weetjes over feesten. Deze wordt door de museumpartners naar scholen in de regio verstuurd. Leerkrachten kunnen de kalender gebruiken om de verjaardagen van de leerlingen op te schrijven, maar ook om een gesprek over religie in de klas op gang te brengen.
Een basisschool uit Eemnes op bezoek bij de tentoonstelling ‘Feest! Weet wat je viert’ in het Catharijneconvent te Utrecht. Fotografie: Museum het Catharijneconvent.
Feest! in Nederland
De programma’s en tentoonstellingen van de museumpartners hebben ieder een eigen invalshoek. Dat maakt het project inhoudelijk organisch en inspirerend. Het Nederlands Openluchtmuseum heeft de feesttentoonstelling ‘Feest! In Nederland’ geopend. Diverse religieuze en niet-religieuze feesten komen aan bod, zoals het Suikerfeest, Keti Koti, Bevrijdingsdag en natuurlijk Kerstmis. Het uitgangspunt voor de feestpresentatie is het canonvenster Veelkleurig Nederland, onderdeel van de Canon van de Nederlandse geschiedenis. Kasteel Huis Bergh heeft de pop-up tentoonstelling ‘Feest! In het kasteel’, waarin de middeleeuwse kunstcollectie wordt ontrafeld aan de hand van feestverhalen. Het Zuiderzeemuseum biedt sinds afgelopen winter speciale feestprogramma’s aan. Zo is er bijvoorbeeld een Sint Maartensprogramma en een programma rondom Driekoningen, met een specifieke focus op de feestcultuur van het Zuiderzeegebied. Het Bijbels Museum en Museum Ons’ Lieve Heer op Solder zijn partners van het eerste uur. In Museum Ons’ Lieve Heer op Solder ontdekken kinderen de feesten door middel van een audiogame. In het Bijbels Museum is een vaste tentoonstelling over feesten, genaamd ‘Feest! In de stad’, met nadruk op de vele verschillende religieuze feesten die Amsterdammers vieren.
Regionale kracht
De regionale aanpak maakt het project op gebied van marketing extra interessant. Iedere partner weet hoe hij de scholen en families in zijn regio het beste kan benaderen. Voor de één is dat via advertenties en social media, de ander heeft ambassadeurs die scholen persoonlijk bezoeken om het programma uit te leggen. Het is heel inspirerend en leerzaam om deze ervaringen uit te wisselen. De diversiteit maakt het natuurlijk wel belangrijk dat de feest tentoonstellingen en programma’s herkenbaar zijn. Daarom is er een vrolijke huisstijl ontwikkeld. Iedere partner heeft een eigen feestlogo, met daarop een engel en de naam, maar wel met een specifieke kleurstelling. Deze past bij de uitstraling van de expositie of het programma. Er is een breed scala aan kleuren beschikbaar waaruit de museumpartners kunnen kiezen, met geel als standaard kleur.
Ontwikkeling
De komende jaren werkt Museum Catharijneconvent aan de spreiding van het educatieve project. De totale begroting van is 4,5 miljoen. Fondsenwerving is in volle gang. Ook worden er met diverse mogelijke museumpartners gesprekken gevoerd. Het doel is om binnen twee jaar landelijke dekking te hebben, zodat alle kinderen in Nederland op korte afstand een Feest!-tentoonstelling kunnen bezoeken.
